GDY GAŚNIE PAMIĘĆ LUDZKA, DALEJ MÓWIĄ KAMIENIE – 13 GRUDNIA 1981 – PAMIĘTAMY!
PROJEKT: GDY GAŚNIE PAMIĘĆ LUDZKA, DALEJ MÓWIĄ KAMIENIE – 13 GRUDNIA 1981 – PAMIĘTAMY!
Projekt skierowany jest do uczniów i nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych województwa śląskiego. Jego głównym celem jest przygotowanie dzieci i młodzieży do świadomego przeżywania 40. rocznicy wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
ROZPOCZĘCIE PROJEKTU, POWOŁANIE SZKOLNEGO KOORDYNATORA PROJEKTU
Szkolnym koordynatorem projektu Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981-Pamiętamy! została nauczycielka historii Natalia Gabryś-Klus.
Funkcja szkolnego koordynatora projektu to dla mnie ogromne wyróżnienie, dziękuję za powierzone mi zaufanie. Emocjonalnie jestem silnie związana z wydarzeniami z 1981 roku, gdyż mój ukochany dziadek był górnikiem w kopalni w Jastrzębiu-Zdroju, dlatego od dziecięcych lat babcia i rodzice opowiadali mi o wydarzeniach z okresu stanu wojennego i postawie górników.
Drodzy Uczniowie, Rodzice i Opiekunowie,
w naszej szkole już pojawiły się plakaty i logo projektu informujące o tym, że przystąpiliśmy do jego realizacji. Zapraszam do odwiedzania oficjalnej strony projektu: http://pamiec81.pl/ , a także zakładki z projektu na stronie internetowej szkoły:
szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus
Kontakt do koordynatora projektu: nataliagabrysklus@sp3.skoczow.pl
Szkolny kącik patriotyczno-historyczny 40 lat po stanie wojennym
Udział w wykładach
12 października polonistka Izabela Steciuk wzięła udział w wykładzie.
Zachęcona przez szkolnego koordynatora projektu z zaciekawianiem wzięłam udział w dwóch wykładach. Pomimo tego, że w pierwszej kolejności wykłady były adresowane do nauczycieli z Regionu Częstochowskiego i Śląsko-Dąbrowskiego organizatorzy postanowili mnie przyjąć na dwa wykłady, za co jestem im bardzo wdzięczna. Warto wiedzieć więcej!
Pierwszy wykład, którego mogłam wysłuchać, zorganizował Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie, który na wykład zaprosił honorowego profesora oświaty, doktora nauk humanistycznych Sławomira Maślikowskiego. Spotkanie z tak wybitnym historykiem, nauczycielem, autorem licznych publikacji zaowocowało poszerzeniem mojej wiedzy i motywacją do jeszcze silniejszego zaangażowania się w projekt.
Drugi wykład poprowadził dr Jarosław Neja z Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Wykład został zorganizowany przez Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach. Poszerzyłam swoją wiedzę o wcześniej nieznane fakty z działalności „Solidarności” w Regionie Śląsko-Dąbrowskim.
Izabela Steciuk
WYKŁAD 1
6 października odbył się pierwszy wykład w ramach projektu pt. Zdarzenia, które obudziły „ducha wolności”. Wykład poprowadził dr Dariusz Węgrzyn z Oddziałowego Biura Badań Historycznych w Katowicach. Organizatorem spotkania był Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach. W wykładzie (w formie zdalnej) z naszej szkoły wzięła udział historyczka Natalia Gabryś-Klus.
Wykład był inspirującym wprowadzeniem do kolejnych części. Poznałam wiele ciekawych informacji, które zachęciły mnie do jeszcze aktywniejszego działania w projekcie. Wykład pokazał też, jak dużym zainteresowaniem cieszy się projekt, dzięki liczbie uczestników. Samych nauczycieli online było ponad 300. Wiele ciekawych wniosków skłoniło mnie do zadania sobie licznych pytań w czasie wykładu, m.in. jak w niedemokratycznym państwie powstał demokratyczny związek zawodowy. Jako przedstawicielka szkoły im. Jana Pawła II cieszyłam się również z poszerzenia swojej wiedzy o patronie szkoły.
Natalia Gabryś-Klus
WYKŁAD 2
11 października historyczka Natalia Gabryś-Klus reprezentowała naszą szkołę, uczestnicząc zdalnie w wykładzie Artura Kasprzykowskiego z Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Organizatorem wykładu był Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Bielsku-Białej.
Spotkanie było dla mnie cennym doświadczeniem, ponieważ pan Artur Kasprzykowski działał w opozycji antykomunistycznej w Bielsku-Białej i w Krakowie. W szczególności zainteresowała mnie geneza działalności „Solidarności” w Regionie Podbeskidzia oraz trudności organizacyjne występujące na tym terenie i różnice pomiędzy działalnością „Solidarności” na Podbeskidziu a innymi regionami na Śląsku. To stanowiło dla mnie bardzo ciekawe porównanie. Cieszę się, że organizując projekt zadbano również o organizację wykładów w ramach podziału na regiony. Często uczymy się historii, nie znając tej najbliższej nam, a również ważnej.
Natalia Gabryś-Klus
WYKŁAD 3
We wtorek 19 października polonistka, Izabela Steciuk, uczestniczyła w wykładzie zorganizowanym w ramach projektu „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981 – Pamiętamy!”. Organizatorem wykładu był Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Bielsku -Białej.
„Pamięć o tych, którzy współtworzyli „Solidarność” na Podbeskidziu” – taki tytuł nosiło kolejne spotkanie przygotowane dla nauczycieli ze szkół uczestniczących w projekcie. Tym razem organizatorzy zaprosili świadków wydarzeń, a właściwie uczestników zdarzeń związanych ze stanem wojennym i działalnością opozycji.
Z wielkim zainteresowaniem wysłuchałam wspomnień ludzi, którzy byli wówczas w samym centrum historycznych zawirowań.
Prelegentami byli:
- Pani Władysława Bobowska – nauczycielka, żona działacza opozycji i więźnia politycznego, śp. Antoniego Bobowskiego;
- Pan Wiesław Pyzio – pracownik Andrychowskiej Fabryki Maszyn, w latach 80 -tych dwukrotnie skazany za działalność opozycyjną;
- Pan Andrzej Sikora – w latach 1982 – 89 członek Biskupiego Komitetu Pomocy Uwięzionym i Internowanym w Bielsku-Białej;
- Pan Mirosław Styczeń – w latach 1980 – 81 rzecznik prasowy podbeskidzkiej „Solidarności”, 13 XII 1981 r. internowany;
- Pan Jarosław Szarek – po 13 XII 1981 r. uczestnik opozycji antykomunistycznej w Czechowicach-Dziedzicach i Krakowie.
Prelegenci opowiadali o swojej roli w działalności opozycyjnej, o strajkach na Podbeskidziu, o represjach. Jednak największe wrażenie zrobiły na mnie osobiste wspomnienia na temat rodzin i przyjaciół zaproszonych gości.
Tematyka spotkania sprawiła, że wróciły do mnie emocje związane z ogłoszeniem stanu wojennego. Patrzyłam wtedy na świat oczami dziecka, nie wszystko rozumiałam, ale tak jak inni czułam, że wokół dzieje się coś wyjątkowego, co na pewno doprowadzi do rewolucyjnych zmian.
Izabela Steciuk
WYKŁAD 4
„Drogowskazy pozostawione przez kardynała Stefana Wyszyńskiego na czas kryzysu”
27 października odbył się kolejny wykład dla nauczycieli szkół realizujących projekt „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981 – Pamiętamy!”. Tym razem wykład dla nauczycieli z województwa śląskiego był transmitowany z Jasnej Góry z Sali Papieskiej.
Nauczycielki naszej szkoły, pani Natalia Gabryś – Klus, nauczycielka historii oraz pani Izabela Steciuk, polonistka, wysłuchały dwóch wykładów.
Wykładowcami byli: pani Beata Mackiewicz, kierownik Wydawnictwa Instytutu Prymasa Wyszyńskiego „Soi Deo” oraz doktor ojciec Grzegorz Prus, paulin, historyk zakonu, dyrektor Jasnogórskiego Instytutu Maryjnego.
Podczas wykładu zaprezentowano miejsca na co dzień niedostępne dla wiernych, gdzie w czasie pobytu na Jasnej Górze mieszkał i pracował błogosławiony Prymas Tysiąclecia. Słuchacze mogli się zapoznać z tekstami kardynała Wyszyńskiego wydanymi po raz pierwszy bez cenzury. Obejrzano również na wystawę otwartą z okazji niedawnej beatyfikacji kardynała Wyszyńskiego w nowych pomieszczeniach bastionu świętego Rocha. Wielkie wzruszenie wywołały archiwalne nagrania prezentujące wypowiedzi kardynała Stefana Wyszyńskiego, zawierające przesłania do narodu, które nadal zadziwiają swoją aktualnością.
Izabela Steciuk
Słowa refleksji szkolnego koordynatora projektu Natalii Gabryś-Klus:
Dzięki wykładowi odpowiedziałam sobie na kluczowe pytania: czym był milenijny akt na Jasnej Górze?, jak bardzo Prymas Stefan Wyszyński zabiegał o poprawę wad narodowych, żeby Polacy w zniewolonym kraju mogli być wolni poprzez oddanie Maryi?. Duże wrażenie zrobiła na mnie prezentacja pokoju i gabinetu Prymasa Wyszyńskiego na Jasnej Górze. Interesujące były również ciekawostki z życia codziennego Prymasa, nieraz bardzo wesołe. Popieram słowa Prymasa „Czas to miłość”, które codziennie skłaniają mnie w pracy do refleksji, jak gospodaruję danym mi przez Boga czasem. Przecież moja chwila to też chwila drugiego człowieka, a praca nauczyciela to nieustanna pomoc drugiemu człowiekowi. Przypomniało mi to o sumienności w pracy. To był też bardzo budujący wykład, tłumaczący, jak ważna jest rola wychowawcy klasy, któremu rodzice i naród powierzają swoje dzieci – największe skarby.
PROJEKCJA FILMU „NIE ZABIERAJCIE MAMY”
Film zaskoczył wszystkich uczestników projekcji i skłonił do przemyśleń. Walka często kojarzy nam się wyłącznie z mężczyznami. Przed wysłuchaniem wspomnień uczniowie przyznali, że nie znali tych dramatycznych losów kobiet, które za swoją postawę patriotyczną, niezgodną z ówczesną polityką władzy, zostały skazane na więzienie, były oddzielone od rodzin, niegodnie traktowane. Warto dodać, że film powstał dzięki dofinansowaniu Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Został zrealizowany we współpracy z Regionem Częstochowskim NSZZ ,,Solidarność” i Stowarzyszeniem Więzionych, Internowanych i Represjonowanych „WIR”.
Uczniowie z zainteresowaniem i przejęciem oglądali wspomnienia represjonowanych i ich rodzin.
Klasa VII A – 2.11.2021 i 9.11.2021 r.
Klasa VII B – 20.10.2021 r.
Klasa VII C – 19.10.2021 i 21.10.2021 r.
Klasa VII D – 19.10.2021 r. i 26.10.2021 r.
Klasa VIII A – 18.10.2021 r. i 8.11.2021 r.
Klasa VIII B -19.10.2021 r. i 25.10.2021 r.
Klasa VIII C – 19.10.2021 r. i 26.10.2021 r.
klasa 7 A 
klasa 7 B 
klasa 7 C 
klasa 7 D 
klasa 8 A 
klasa 8 B 
klasa 8 C
Szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus
DIALOG MIĘDZYPOKOLENIOWY – UDZIAŁ W KONKURSACH
5 listopada szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus oraz jeden z opiekunów RSU, Kamila Morcinek, przekazały do Delegatury Śląskiego Kuratorium Oświaty w Bielsku-Białej prace
z wojewódzkiego konkursu literackiego i plastyczno-literackiego.
W wojewódzkim konkursie literackim „Stan wojenny we wspomnieniach naszych bliskich” (etap rejonowy) w ramach projektu ,,Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981 – Pamiętamy!” wzięło udział 9 uczniów.
W wojewódzkim konkursie plastyczno-literackim Tropiciele historii – poszukiwanie „Ludzi Solidarności” (etap rejonowy) wzięły udział 2 uczennice.
15 listopada szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus przekazała do Delegatury Śląskiego Kuratorium Oświaty w Bielsku-Białej pracę na I Wojewódzki Konkurs Historyczny – Moja ojczyzna, mój region w okresie stanu wojennego (etap rejonowy). W konkursie wziął udział 1 uczeń.
Jestem bardzo dumna z Was, Drodzy Uczniowie, że podjęliście dialog międzypokoleniowy i wzięliście udział w dwóch konkursach z projektu. Mam nadzieję, że to, czego się nauczyliście od świadków historii, będzie dla Was ważnym doświadczeniem doceniania na co dzień tego, co macie, a o czym marzyli Wasi bliscy. Wasi przodkowie wykazali się dużym bohaterstwem dla Ojczyzny, ale byli także bohaterami dnia codziennego, o którym wiele się dowiedzieliście w czasie przygotowywania prac do konkursu.
Szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus
PLAKATY EDUKACYJNE ZE ŚLĄSKIEGO CENTRUM WOLNOŚCI I SOLIDARNOŚCI
25 października otrzymaliśmy ze Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach zestawy plakatów edukacyjnych:
- Zestaw 4 plakatów „Kopalnia Wujek 1981”, które prezentują kalendarium wydarzeń oraz biogramy zastrzelonych górników w Kopalni „Wujek” w Katowicach w grudniu 1981 roku.
- Zestaw 2 plakatów „Solidarność”, które tłumaczą przyczyny powstania „Solidarności” w 1980 roku oraz historię rozwoju wolnego ruchu związkowego w latach 1980 – 1981.
szkolny koordynator projektu Natalia Gabryś-Klus
LEKCJE O STANIE WOJENNYM DLA KLAS SIÓDMYCH I ÓSMYCH
W dniach 15 i 16 listopada odbyły się lekcje historii z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych poświęconych stanowi wojennemu, które zostały przygotowane przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach.
Podczas lekcji omawialiśmy teksty źródłowe, wykonywaliśmy ćwiczenia. Uczniowie byli bardzo zainteresowani tematem. Przejmująca cisza ogarnęła ich, gdy omawialiśmy pacyfikację Kopalni „Wujek”, strajki na kopalniach. Szok wywołały wśród uczniów teksty źródłowe, które uświadomiły im, jak zmieniło się życie Polaków po ogłoszeniu stanu wojennego. Zajęcia zostały ubogacone także dzięki plakatom edukacyjnym otrzymanym ze Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach. Ponadto warto dodać, że:
– nauczycielka języka polskiego, Barbara Mendroch, 2 i 4 listopada przeprowadziła dwie lekcje „Stan wojenny oczami dziecka” w klasie 8a; oglądano fragmenty filmów o wprowadzeniu stanu wojennego, wystąpienie gen. Jaruzelskiego, czytano i analizowano fragment książki Jacka Dukaja ,,Wroniec”.
– nauczycielka języka polskiego, Izabela Steciuk, przeprowadziła 3 i 4 listopada w klasach 4a, 4b, 6a, 8c pogadanki na temat stanu wojennego, problemów, z którym w tamtym czasie zmagali się zwykli obywatele, codziennego życia widzianego oczami dziecka. Pogadanki odbyły się na języku polskim (w klasie 8c nawiązano do tekstu, który omawiano w czasie lekcji: Jacek Dukaj „Wroniec” o życiu w PRL-u i stanie wojennym). Następnie klasy 4a, 4b, 6a oraz 8c odwiedziły wystawę przygotowaną w ramach projektu.
7 a 
7 b 
7 c 
7 d 
8 a 
8 b 
8 b 
8 c 
8 c
szkolny koordynator projektu, Natalia Gabryś-Klus
WIZYTY UCZNIÓW W SZKOLNYM KĄCIKU PATRIOTYCZNO-HISTORYCZNYM „40 LAT PO STANIE WOJENNYM”
Uczniowie z klas 4 – 8 z zainteresowaniem oglądali zgromadzone
w szkolnym kąciku patriotyczno-historycznym „40 lat po stanie wojennym” eksponaty: zdjęcia, gazety, przedmioty codziennego użytku, instrumenty, mundury. Obejrzenie wystawy zainspirowało uczniów do szukania pamiątek z tamtych czasów we własnych domach, jak i do przeprowadzenia rozmów z członkami rodzin, którzy byli świadkami tamtych wydarzeń.
Dziękuję wszystkim nauczycielom i wychowawcom, którzy zaprosili uczniów do obejrzenia wystawy oraz przeprowadzili tam zajęcia, pogadanki.
Drodzy Uczniowie, dziękuję, że z dużym zainteresowaniem odwiedziliście wystawę, a niektórzy z Was uczestniczyli w jej przygotowaniu.
szkolny koordynator projektu, Natalia Gabryś-Klus
„Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981 – Pamiętamy!” – podsumowanie projektu
10 grudnia w Szkole Podstawowej nr 3 im. Jana Pawła II w Skoczowie odbył się apel przypominający uczniom o tym, że 40 lat temu, 13 grudnia 1981 r., wprowadzono stan wojenny. Był to też dzień podsumowania w szkole projektu „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie – 13 grudnia 1981 – Pamiętamy!”, który został skierowany do uczniów oraz nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych województwa śląskiego. Jego głównym celem było przygotowanie uczniów do świadomego przeżywania 40. rocznicy wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
Apel swoją obecnością zaszczycili: Burmistrz Miasta Skoczowa – Mirosław Sitko, Przewodnicząca Komisji Kultury i Oświaty w Radzie Miejskiej Skoczowa – Maria Sobik, Dyrektor Miejskiego Zarządu Oświaty w Skoczowie – Joanna Radwan-Kmiecik. W trakcie przywitania gości pani dyrektor, Małgorzata Jasionowicz, przypomniała wypowiedzi papieża Jana Pawła II o stanie wojennym. Utworem „Mury” Jacka Kaczmarskiego oddano hołd ofiarom stanu wojennego walczącym o naszą wolność.
Apel przygotowali nauczyciele: Izabela Steciuk, Sławomir Chmiel, Natalia Gabryś-Klus, Łukasz Zgoda, Halina Uglorz. Występowali uczniowie z klas 7 i 8, a w rolę prezenterki telewizyjnej wcieliła się uczennica klasy 5 – Zofia Madej. Piosenki zaśpiewali uczniowie ze szkolnego zespołu DoReMi. Warto podkreślić, że występujący uczniowie prezentowali fragmenty prac przygotowanych na konkursy w ramach projektu, w których przedstawili bohaterską działalność ich dziadków oraz wspomnienia z życia codziennego. Były to prace z dwóch konkursów; Wojewódzkiego Konkursu Literackiego Stan wojenny we wspomnieniach naszych bliskich oraz Wojewódzkiego Konkursu Plastyczno-Literackiego Tropiciele historii – poszukiwanie „Ludzi Solidarności”.
W drugiej części apelu szkolny koordynator projektu, Natalia Gabryś-Klus, w formie nagrania zaprezentowała realizację projektu „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie-13 grudnia 1981-Pamiętamy!”.
Po zakończeniu apelu głos zabrali: Burmistrz Miasta Skoczowa – Mirosław Sitko i dyrektor szkoły – Małgorzata Jasionowicz, dzieląc się wspomnieniami z tamtych czasów. Po zakończonym apelu goście zostali zaproszeni do obejrzenia szkolnego kącika patriotyczno-historycznego „40 lat po stanie wojennym”, który powstał w szkole w październiku jako realizacja zadania z projektu. W przygotowanie kącika włączyli się dyrekcja, nauczyciele, pracownicy obsługi i administracji, uczniowie i rodzice. Cała społeczność „Trójki” pragnie podziękować wszystkim, którzy pomogli nam w wyposażeniu miejsca patriotyczno-historycznego.
Słowa koordynatora projektu na rozpoczęcie apelu:
Szanowni Państwo,
minęło 40 lat od pamiętnego 1981 roku, kiedy to wprowadzono stan wojenny w Polsce, jednak wciąż nie wygasła pamięć o tym wydarzeniu. Trudno zapomnieć, bo przy wielu wigilijnych stołach zabrakło bliskiej osoby, wszechobecny był strach, płacz i lęk. W pamięci wciąż mamy tych, którzy zginęli. W bardzo trudnej sytuacji znaleźli się przedstawiciele Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, którzy mieli odwagę upominać się o nasze prawa i wolność. Trudno zapomnieć o internowaniu bliskich, przyjaciół, sąsiadów, kolegów i koleżanek z pracy. Grudzień 1981 r. był czasem walki o wolność. Wspominamy też bohaterską postawę tych, którzy wzięli udział w strajkach. W naszym regionie szczególnie przypominamy sobie wydarzenia w kopalniach. Na myśl w tym momencie przychodzą mi słowa utworu „I wasz dzień kiedyś nadejdzie, chłopcy z kopalni»Wujek«”, bo chociaż zginęli, to pamięć o nich wciąż jest żywa. Rok 1981 nie był łatwy, w maju doszło do zamachu na papieża Jana Pawła II, umarł prymas tysiąclecia kard. Stefan Wyszyński, a w grudniu wprowadzono stan wojenny.
Natalia Gabryś-Klus – szkolny koordynator projektu
Ogłoszenie wyników konkursów
17 grudnia w siedzibie Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności (wydarzenie było także transmitowane online) odbyło się ogłoszenie wyników konkursów, w których braliśmy udział w ramach projektu. Odbyło się też wstępne podsumowanie projektu, które uświadomiło nam, jak wielkim wydarzeniem w województwie śląskim był projekt i ilu uczniów wzięło w nim udział.
Natalia Gabryś-Klus – szkolny koordynator projektu
Koncert Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach
15 grudnia uczestniczyłam w koncercie specjalnym pamięci Dziewięciu z Wujka, który odbył się w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Koncert miał przypomnieć o pacyfikacji kopalni „Wujek” w czasie stanu wojennego.
Koncert był bardzo wzruszający, w sali byli obecni górnicy i ich rodziny. To wydarzenie na zawsze zapadnie mi w pamięć.
Natalia Gabryś-Klus – szkolny koordynator projektu
